Op een winderige zondagmiddag, afgelopen november, sprak Martijn Schackmann klimaatactivist Anne Maljaars (43) bij hem thuis in Scheveningen.
Ik zie een surfplank in je huis staan: moet je vandaag niet surfen?
“Nee, want er staat te veel wind. Ik wil gelijkmatige golven, want ik ben een golfsurfer. Eigenlijk zijn golven zónder wind het best.”
Surfen is je hobby?
“Nou, het klimaat heeft mijn hobby’s wel overgenomen.”
Wanneer ben je actief geworden voor het klimaat?
“In 2011 las ik in Greenpeace Magazine over een festival voor een nieuwe Rainbow Warrior, waarvoor vrijwilligers gezocht werden. Dat sprak me aan omdat ik wel een concertganger was, dus gaf ik me op via Greenwire, het online platform voor vrijwilligers van Greenpeace. Ik heb daarna een paar jaar voor Greenpeace op festivals gestaan staan met petities. Maar dat is niet echt mijn hobby.”
Wat is dan wel je ding?
“Ik coachte op Greenwire, en beantwoordde zo vragen van nieuwelingen. Eén van de dingen die ik leukst vind om te doen is mensen online mobiliseren. Het is dan ook leuk om ze daarna in het echt te zien, bijvoorbeeld bij het klimaatweekend, van de Nederlandse Klimaatbeweging, dat ik nu mee help organiseren, of bij grote acties als Ende Gelände en Klimacamp, in Duitsland. Ook belicht ik graag waarom klimaatactivisten zich inzetten, door zelf te bloggen en door blogs van anderen te publiceren, bijvoorbeeld op de sites van de Nederlandse Klimaatbeweging, Fossielvrij NL en mijn eigen site how to become a climate hero.”
Je doet heel veel?
“Ja, het geeft je ook energie om zo met z’n allen bezig te zijn. Ik kan het ook opbrengen naast mijn betaalde baan, die ik niet zo uitdagend vind: ’s avonds heb ik nog energie over. En ik maak wel keuzes, wat dan meestal neerkomt op de vraag: ‘wat is nu écht belangrijk voor me’. Het is ook niet zo dat ik helemaal nooit thuis lui op de bank hang.”
Wie zijn Nederlandse Klimaatbeweging en wat is het klimaatweekend?
“Het klimaatweekend wordt sinds twee jaar georganiseerd door de Nederlandse Klimaatbeweging. Die beweging bestaat uit allerlei verschillende mensen die iets tegen klimaatverandering willen doen: van ZZP’ers tot kunstenaars. We worden ondersteund door enkele grotere NGO’s, zoals Milieudefensie, Greenpeace en Fossielvrij.”
Je bent ook actief voor Den Haag Fossielvrij. Hoe ben je daarbij terechtgekomen?
“Op het tweede klimaatweekend kwam ik Liset Meddens tegen. Het idee van divestment, het wegtrekken van geld uit de fossiele industrie sprak me aan.”
Je hebt het over de acties Ende Gelände en Klimacamp, in Duitsland. Kun je daar wat meer over vertellen?
“Ende Gelände betekent ’tot hier en niet verder’. Het is een protest tegen grote bruinkoolafgravingen waarvoor hele dorpen worden opgeofferd, om maar te kunnen voldoen aan de energiebehoefte. De verbranding van bruinkool is één van de grootste bronnen van CO2 in West-Europa, maar het is zo’n inefficiënte energiebron dat het direct bij de afgraving verstookt moet worden. Het doel van het protest is een signaal afgeven door de productie tijdelijk stil te leggen. Het is non-violent direct action: burgerlijke ongehoorzaamheid. Ende Gelände groeit: twee jaar geleden deden er tweeduizend mensen mee, de laatste keer vierduizend.”
Maar waarom geen lieve acties?
“Ik denk dat je alles moet doen: van lieve tot burgerlijk ongehoorzame acties. Grote bedrijven tref je alleen in hun portemonnee en door hun legitimiteit ter discussie te stellen. Dat is niet zielig voor die bedrijven, want ze zijn machtiger dan lokale overheden. Voor banen die verloren gaan, moeten groene banen terugkomen. De gevestigde orde wil te veel de status quo behouden. Politici zijn zo bijvoorbeeld erg bezig met baantjes voor na hun politieke carrière, bijvoorbeeld in de fossiele industrie. De lobby is sterk: op het ministerie van Economische Zaken heeft Shell bureaus staan, dat lijkt me op zijn zachtst gezegd gek.”
Kun je nog meer over je persoonlijke motivaties vertellen?
“Parijs maakte indruk op me. Eén van de aanslagen had er net plaatsgevonden, en toen ik er aankwam was nog niet duidelijk of er een week later met een grote groep gedemonstreerd mocht worden. We zijn toen verder gegaan met het plannen van acties, van kleine maar óók grote acties, maar gelukkig was er op het laatste moment toch groen licht. Tijdens Klimacamp sprak ik de laatste gezinnen die nog woonden in een gebied dat opgeofferd zou worden voor bruinkoolafgravingen en die dankbaar waren voor onze aanwezigheid. Een blog van Ben Winston over Ende Gelände raakte me. Hij beschrijft daarin hoe hij doodsbang is om op een politiekordon af te lopen, om er uiteindelijk ook weg te moeten rennen, voor agenten en hun knuppels. Hij vraagt zich af hoe hij in die situatie terecht is gekomen, waarop het antwoord is dat je niet altijd aan de kant kunt blijven staan.”
Dat zijn actiegerichte motivaties, heb je ook meer intrinsieke motivaties?
“Iedereen heeft zijn eigen motivaties en triggermomenten. Ik heb dan geen kinderen, maar wil toch na mij de aarde leefbaar houden. Ik denk dat voor veel mensen klimaatverandering een té groot probleem is, dat ze nu ook nog niet direct raakt: men sluit zich ervoor af. Maar als je weet wat er gaat gebeuren… Er is toch sprake van een cognitieve dissonantie. Ik heb daar begrip voor, maar vind het een luxe die we ons niet kunnen veroorloven.”
